Η ακμή είναι ένα από τα πιο κοινά δερματολογικά ζητήματα που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Είτε βρίσκεστε στην εφηβεία είτε στην ενήλικη ζωή, η ακμή μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την αυτοπεποίθηση και την ποιότητα ζωής σας. Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε αναλυτικά όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε για την ακμή, από τις αιτίες και τους παράγοντες που την προκαλούν, μέχρι τις διαθέσιμες θεραπείες και τα μέτρα πρόληψης.

Είτε προσπαθείτε να προλάβετε την εμφάνιση ακμής, είτε να διαχειριστείτε μια ήδη υπάρχουσα κατάσταση, αυτό το άρθρο είναι η απόλυτη πηγή πληροφόρησης που χρειάζεστε. Εδώ θα βρείτε απαντήσεις στις πιο συχνές ερωτήσεις σχετικά με την ακμή και πρακτικές λύσεις για να αποκτήσετε και πάλι ένα καθαρό και υγιές δέρμα.

Αναλύοντας τα βαθύτερα αίτια της ακμής, θα δούμε πώς οι ορμονικές αλλαγές, η διατροφή και οι κακές συνήθειες περιποίησης του δέρματος μπορούν να συμβάλουν στην εμφάνιση της. Παράλληλα, θα δώσουμε πρακτικές συμβουλές για την καθημερινή φροντίδα του δέρματος, καθώς και πληροφορίες για τις πιο σύγχρονες και αποτελεσματικές θεραπείες, όπως τα φαρμακευτικά προϊόντα και οι δερματολογικές επεμβάσεις.

Τι είναι η ακμή;

Ο ιατρικός όρος για την ακμή είναι acne vulgaris (κοινή ακμή). Η ακμή είναι μια κοινή δερματική πάθηση που αφορά τη χρόνια φλεγμονή στην τριχοσμηγματογόνο μονάδα. Εμφανίζεται με τη δημιουργία κλειστών και ανοιχτών φαγεσώρων (τα λευκά και μαύρα στίγματα), καθώς και πιο φλεγμονώδεις βλάβες όπως είναι τα σπυράκια με πύον (φλυκταινίδια), τα οποία μερικές φορές μπορεί να είναι επώδυνα και πιο βαθιά στο δέρμα σας (κύστεις).

Επιδημιολογία

Η ακμή αποτελεί μία από τις πιο κοινές δερματολογικές παθήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, επηρεάζοντας ανθρώπους όλων των ηλικιών, αν και ιδιαίτερα εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Εκτιμάται ότι περίπου το 85% των ατόμων ηλικίας 12-24 ετών αντιμετωπίζουν κάποια μορφή ακμής. Ωστόσο, η ακμή μπορεί να εμφανιστεί και σε ενήλικες, με ένα ποσοστό που φτάνει το 40% ανάμεσα στις ηλικίες 20-40 ετών.

Ποιοι είναι οι τύποι ακμής;

Υπάρχουν διάφοροι τύποι, μεταξύ των οποίων:

• Οζοκυστική ακμή: Η κυστική ακμή προκαλεί βαθιά, γεμάτα πύον σπυράκια (κύστεις) και οζίδια. Αυτά μπορεί να προκαλέσουν ουλές.
• Κεραυνοβόλος ακμή: πρόκειται για μια σοβαρή μορφή ακμής που εμφανίζεται με πολλές κύστεις στο πρόσωπο και το σώμα, αιμορραγικές κρούστες και συστηματικά συμπτώματα όπως αδιαθεσία και πυρετό.
• Ακμή συσχετιζόμενη με φάρμακα: η λήψη κορτικοστεροειδών ή ανδρογόνων μπορεί να οδηγήσει σε εξάνθημα που ομοιάζει με την κοινή ακμή.
• Acne cosmetica: οφείλεται στη χρόνια χρήση καλλυντικών που έχουν φαγεσωρογόνες ουσίες, όπως η λανολίνη, ορισμένα φυτικά έλαια κτλ.

Όλες αυτές οι μορφές μπορούν να επηρεάσουν την αυτοεκτίμησή σας ενώ πιο σοβαρές μορφές, όπως η οζοκυστική ακμή, μπορεί να οδηγήσουν σε μόνιμη βλάβη του δέρματος με τη μορφή ουλών.

Ποιον επηρεάζει η ακμή;

Η ακμή εμφανίζεται συχνότερα στους εφήβους και νεαρούς ενήλικες που υφίστανται ορμονικές αλλαγές. Ωστόσο μπορεί να εμφανιστεί κατά την ενήλικη ζωή. Εάν έχετε οικογενειακό ιστορικό, δηλαδή αν κάποιος από τους γονείς σας είχε ακμή, μπορεί πράγματι να έχετε περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσετε και εσείς.

Σε ποια σημεία του σώματος εμφανίζεται;

Τα πιο συνήθη σημεία όπου εντοπίζεται είναι:

• το πρόσωπο
• το στήθος
• Οι ώμοι
• Το άνω τμήμα της πλάτης

Ποια είναι τα συμπτώματα της ακμής;

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Σπυράκια (φλύκταινες): σπυράκια με πύον.
• Βλατίδες: Μικρά, αποχρωματισμένα εξογκώματα, συχνά κόκκινα έως μωβ ή πιο σκούρα από τον φυσικό τόνο του δέρματός σας.
• Μαύρα στίγματα: Βουλωμένοι πόροι με μαύρη κορυφή.
• Λευκά στίγματα: Φραγμένοι πόροι με λευκή κορυφή.
• Οζίδια: Μεγάλα εξογκώματα κάτω από το δέρμα σας που είναι επώδυνα.
• Κύστεις: Επώδυνα εξογκώματα γεμάτα υγρό (πύον) κάτω από το δέρμα σας.

Η ακμή μπορεί να είναι ήπια και να προκαλεί μερικά περιστασιακά σπυράκια, μέτρια και να προκαλεί φλεγμονώδεις βλάβες ή σοβαρή όπου προκαλεί οζίδια και κύστεις.

Τι προκαλεί την ακμή;

Οι θύλακες της τρίχας σας είναι μικροί «σωλήνες» όπου αναπτύσσεται και συγκρατείται η τρίχα. Μέσα στους «σωλήνες» αυτούς αδειάζει το περιεχόμενό του ο σμηγματογόνος αδένας, το σμήγμα, μία λιπαρή ουσία που παρέχει ένα προστατευτικό φράγμα για το δέρμα σας. Όταν φράξουν οι θύλακες (αυτό που κοινώς λέμε «πόροι»), τότε δημιουργείται ένα σπυράκι. Αυτό πυροδοτεί φλεγμονή, την οποία αισθάνεστε ως πόνο και πρήξιμο ενώ μπορεί να παρατηρήσετε και ερυθρότητα γύρω από ένα σπυράκι.

Η ακμή δημιουργείται από τον συνδυασμό τεσσάρων παραγόντων:

• Αυξημένη έκκριση σμήγματος από τον σμηγματογόνο αδένα.
• Βακτήρια: Μικρές ποσότητες βακτηρίων ζουν φυσικά στο δέρμα σας. Εάν έχετε πάρα πολλά βακτήρια, μπορεί να φράξουν τους πόρους σας. Επιπλέον, η αντίδραση του οργανισμού στα βακτήρια αυτά, μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή.
• Πολλά νεκρά κύτταρα του δέρματος: Τα κύτταρα του δέρματός σας αποβάλλονται συχνά για να δημιουργηθεί χώρος για την ανάπτυξη περισσότερων κυττάρων. Όταν το δέρμα σας απελευθερώνει νεκρά κύτταρα του δέρματος, μπορεί να κολλήσουν στους θύλακες των τριχών σας.
• Αυξημένη δράση ανδρογόνων

Τρόφιμα που προκαλούν ακμή

Ορισμένες μελέτες συνδέουν συγκεκριμένες τροφές και δίαιτες με την ακμή, όπως:

• Αποβουτυρωμένο γάλα.
• Πρωτεΐνη ορού γάλακτος.
• Δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη.
• Ενώ οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη μπορεί να οδηγήσουν σε ξεσπάσματα ακμής, η σοκολάτα δεν συνδέεται άμεσα με την ακμή.

Για να μειώσετε τον κίνδυνο ακμής, επιλέξτε να τρώτε μια ισορροπημένη, θρεπτική διατροφή με πολλά φρέσκα φρούτα και λαχανικά, ειδικά αυτά που είναι πλούσια σε βιταμίνη C και β-καροτένιο, το οποίο βοηθά στη μείωση της φλεγμονής. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει συγκεκριμένη σύσταση για αποφυγή κάποιας τροφής ώστε να μειωθεί η ακμή σας.

Ορμόνες και ακμή

Η ακμή είναι σε μεγάλο βαθμό μια ορμονική κατάσταση που οφείλεται στις ορμόνες των ανδρογόνων (τεστοστερόνη). Αυτή συνήθως ενεργοποιείται κατά την εφηβεία και τα νεαρά ενήλικα χρόνια. Μπορεί επίσης να παρατηρήσετε τη δημιουργία ακμής γύρω από την περίοδο σας ως αποτέλεσμα της ορμονικής δραστηριότητας. Η ευαισθησία σε αυτή την ορμόνη – σε συνδυασμό με επιφανειακά βακτήρια στο δέρμα σας και ουσίες που απελευθερώνονται από τους αδένες του σώματός σας – μπορεί να οδηγήσει σε ακμή.

Πρέπει να κάνω εξετάσεις για να διαγνωστώ με ακμή;

Η διάγνωση της ακμής είναι κλινική, δηλαδή θα πρέπει μόνο να εξεταστείτε από το Δερματολόγο σας. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί να γίνουν κάποιες ορμονολογικές εξετάσεις, εάν ο γιατρός σας πιστεύει ότι οφείλεται σε κάποια ορμονολογική διαταραχή.

Πόσο σοβαρή μπορεί να γίνει η ακμή;

Οι δερματολόγοι την κατατάσσουν με βάση τη σοβαρότητα:

• Βαθμός 1 (ήπιος): Κυρίως λευκά στίγματα και μαύρα στίγματα (φαγέσωρες), με λίγες βλατίδες και φλύκταινες.
• Βαθμός 2 (μέτρια ή φλυκταινώδης ακμή): Πολλαπλές βλατίδες και φλύκταινες, κυρίως στο πρόσωπό σας.
• Βαθμός 3 (μέτρια σοβαρή ή οζώδης ακμή): Πολυάριθμες βλατίδες και φλύκταινες, μαζί με περιστασιακά φλεγμονώδεις όζους. Μπορεί επίσης να επηρεαστούν η πλάτη και το στήθος σας.
• Βαθμός 4 (σοβαρή οζώδης ακμή): Πολυάριθμες μεγάλες, επώδυνες και φλεγμονώδεις φλύκταινες και οζίδια.

Πώς αντιμετωπίζεται η ακμή;

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης. Κάθε είδος θεραπείας ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία σας, τον τύπο της ακμής που έχετε και τη σοβαρότητα. Ο δερματολόγος σας μπορεί να συστήσει τη χρήση τοπικών φαρμάκων ή τη λήψη φαρμάκων από το στόμα. Ο στόχος της θεραπείας της ακμής είναι να σταματήσει το σχηματισμό νέων σπυριών και να βελτιώσει την όψη του δέρματός σας.

Τοπικά φάρμακα για την ακμή

Υπάρχουν σε μορφή λοσιόν, κρέμας ή γέλης και εφαρμόζονται κατευθείαν πάνω στο δέρμα. Δεν πρέπει να εφαρμόζονται σε κάθε σπυράκι ξεχωριστά αλλά πρέπει να χρησιμοποιούνται σε ολόκληρη την περιοχή του δέρματος που έχει επηρεαστεί από την ακμή για να αποφευχθεί ο σχηματισμός νέων σπυριών. Συχνά χρειάζεται να τα χρησιμοποιείτε για αρκετούς μήνες προτού παρατηρήσετε θετικά αποτελέσματα και θα πρέπει να συνεχίσετε για αρκετό καιρό τη χρήση τους ώστε να μην υποτροπιάσει η ακμή σας. Οι πιο συχνές ουσίες που περιέχονται στις φαρμακευτικές τοπικές θεραπείες είναι:

• Υπεροξείδιο του βενζοϋλίου
• Σαλικυλικό οξύ
• Αζελαϊκό οξύ
• Ρετινοειδή (παράγωγα βιταμίνης Α)
• Αντιβιοτικά

Φάρμακα για την ακμή από το στόμα

• Αντιβιοτικά: Τα αντιβιοτικά αντιμετωπίζουν την ακμή που προκαλείται από βακτήρια. Τα κοινά αντιβιοτικά για την ακμή περιλαμβάνουν την μινοκυκλίνη, τη δοξυκυκλίνη, την αζιθρομυκίνη και την κλαριθρομυκίνη.
• Ισοτρετινοΐνη: Η ισοτρετινοΐνη είναι ένα από του στόματος ρετινοειδές. Η ισοτρετινοΐνη συρρικνώνει το μέγεθος των σμηγματογόνων αδένων, γεγονός που συμβάλλει στον σχηματισμό ακμής.
• Αντισυλληπτικά: Η χρήση ορισμένων αντισυλληπτικών μπορεί μερικές φορές να βοηθήσει γυναίκες που έχουν ακμή.

Πρόσθετες θεραπείες ακμής

Εάν τα τοπικά ή από του στόματος φάρμακα δεν λειτουργούν καλά ή υπάρχει κάποια αντένδειξη στο να σας χορηγηθούν, μπορεί να καταφύγετε σε διαφορετικούς τύπους θεραπειών για να καθαρίσετε το δέρμα σας, όπως:

• Στεροειδή: Τα στεροειδή μπορούν να θεραπεύσουν τη σοβαρή ακμή με ενέσεις σε μεγάλα οζίδια για να μειώσουν τη φλεγμονή.
• Χημικό πίλινγκ: Αυτή η θεραπεία χρησιμοποιεί ειδικές χημικές ουσίες για την αφαίρεση του ανώτερου στρώματος του παλιού δέρματος. Μετά την αφαίρεση του ανώτερου στρώματος του δέρματος, το νέο δέρμα γίνεται πιο λείο και μπορεί να μειώσει τα σημάδια ακμής.

Είναι ασφαλής για τις εγκύους η θεραπεία της ακμής;

Πολλές τοπικές και στοματικές θεραπείες ακμής δεν είναι ασφαλείς να ληφθούν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Εάν είστε έγκυος ή σχεδιάζετε να μείνετε έγκυος, είναι σημαντικό να συζητήσετε τις θεραπείες ακμής με τον Δερματολόγο σας και να τον ενημερώσετε εάν μείνετε έγκυος.

Πόσο καιρό χρειάζεται για να φύγει η ακμή;

Κατά μέσο όρο, μπορεί να χρειαστούν από μία έως δύο εβδομάδες για να εξαφανιστούν από μόνα τους τα σπυράκια ακμής. Όμως, όταν η ακμή μένει αθεράπευτη, νέα σπυράκια θα βγουν. Με φαρμακευτική θεραπεία, τοπική ή και από του στόματος, και μια καλή ρουτίνα περιποίησης του δέρματος, μπορείτε να επιταχύνεται την επούλωση από τα παλιά σπυράκια και να εξαλείψετε την ακμή πιο γρήγορα. Για περιπτώσεις σοβαρής ακμής, μπορεί να χρειαστούν μήνες ώστε να εξαλειφθεί. Είναι πολύ σημαντικό να συνεχίσετε κάποια θεραπεία συντήρησης μετά το πέρας της θεραπείας σε συνεννόηση με τον δερματολόγο σας.

Πώς μπορώ να προλάβω την ακμή;

Δεν μπορείτε να αποτρέψετε εντελώς την ακμή, ειδικά κατά τις ορμονικές αλλαγές, αλλά μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης ακμής ακολουθώντας τις εξής οδηγίες:

• Πλένετε το πρόσωπό σας καθημερινά με καθαριστικό προσώπου κατάλληλο για τον τύπο του δέρματός σας
• Προτιμήστε μία ελαφριά ενυδατική κρέμα και όχι αυτήν με την πλούσια υφή.
• Επιλέξτε «μη φαγεσωρογώνα» προϊόντα μακιγιάζ ή «για ακνεϊκά δέρματα» ή «oil-free» προϊόντα.
• Αφαιρέστε πάντα το μακιγιάζ στο τέλος της ημέρας.
• Κρατήστε τα χέρια σας μακριά από το πρόσωπό σας!

Μπορεί η ακμή να προκαλέσει σημάδια;

Ναι, μερικές φορές μπορεί να προκαλέσει ουλές. Αυτό συμβαίνει όταν η ακμή διεισδύει στο ανώτερο στρώμα του δέρματός σας και καταστρέφει τα βαθύτερα στρώματα του δέρματος. Η φλεγμονή κάνει τους πόρους της ακμής να διογκώνονται και τα τοιχώματα των πόρων αρχίζουν να καταρρέουν, γεγονός που προκαλεί βλάβη στο δέρμα. Οι ουλές μπορεί να είναι πηγή άγχους, κάτι που είναι φυσιολογικό. Πριν από τη θεραπεία ο δερματολόγος θα καθορίσει ποιος τύπος ακμής προκάλεσε τα σημάδια σας. Υπάρχουν πολλές διαθέσιμες επιλογές θεραπείας για τα σημάδια ακμής.

Πότε θα πρέπει να επισκεφθώ Δερματολόγο;

Επισκεφθείτε έναν δερματολόγο μόλις παρατηρήσετε σπυράκια, ώστε να ξεκινήσετε τη θεραπεία αμέσως πριν εμφανιστούν ουλές. Εάν λαμβάνεται μια θεραπεία χωρίς αποτελέσματα ή που προκαλεί ερεθισμό, φαγούρα ή αποχρωματισμό του δέρματος, επισκεφτείτε τον Δερματολόγο σας.

Δρ. Βασιλική Παπαγεωργίου, Δερματολόγος–Αφροδισιολόγος, MD, MSc

Πτυχιούχος Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Master of Science Πανεπιστημίου Στρασβούργου

Τ. Ιατρός Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων Lyon

Μετεκπαιδευθείσα στην Παθολογία και Χειρουργική Όνυχος στα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία Brugmann και Saint-Pierre Βρυξελλών

Προυσιωτίσσης 27, έναντι γηπέδου Παναιτωλικού. Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2641307215 και 6937119603