Κονδυλώματα (HPV) – Η δερματολόγος στο Αγρίνιο Βασιλική Παπαγεωργίου εξηγεί όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Τα κονδυλώματα είναι από τα συχνότερα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ). Πρόκειται για καλοήθεις εκβλαστήσεις που εμφανίζονται στο δέρμα και τους βλεννογόνους κυρίως στην περιοχή των γεννητικών οργάνων και του πρωκτού. Προκαλούνται από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) και στην ιατρική ορολογία αναφέρονται ως οξυτενή κονδυλώματα.

Η μετάδοση του ιού είναι εύκολη και συνήθως γίνεται μέσω σεξουαλικής επαφής, ενώ οι βλάβες μπορεί να παραμείνουν ασυμπτωματικές για μεγάλα χρονικά διαστήματα καθιστώντας τη διάγνωση συχνά δύσκολη χωρίς ιατρική εξέταση. Σε αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε τι είναι τα κονδυλώματα, πόσο συχνά εμφανίζονται και ποια είναι τα αίτια και τα συμπτώματα. Επιπλέον θα αναφερθούμε στον τρόπο που γίνεται η διάγνωση, στα μέτρα πρόληψης και στη θεραπεία. Τέλος απαντάμε στις συχνότερες ερωτήσεις σχετικά με τα κονδυλώματα.

Τι είναι τα κονδυλώματα;

Τα κονδυλώματα είναι μικρά εξογκώματα στο δέρμα ή στους βλεννογόνους που προκαλούνται από τον ιό HPV (Human Papillomavirus). Ειδικότερα, τα γεννητικά κονδυλώματα προκαλούνται κυρίως από τους τύπους 6 και 11 του ιού, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για περίπου το 90% των περιπτώσεων. Τα κονδυλώματα εμφανίζονται συνήθως στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, στον πρωκτό ή ακόμα και στη στοματική κοιλότητα ανάλογα με τον τρόπο μετάδοσης.

Αίτια

Η μόλυνση από τον ιό HPV είναι εξαιρετικά συχνή. Εκτιμάται πως το 75-80% του σεξουαλικά ενεργού πληθυσμού θα έρθει σε επαφή με τον ιό κάποια στιγμή στη ζωή του.

Η μόλυνση από τον ιό HPV είναι η κύρια αιτία εμφάνισης κονδυλωμάτων. Ο ιός μεταδίδεται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής, είτε αυτή είναι κολπική, πρωκτική ή στοματική. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο ιός μπορεί να μεταδοθεί ακόμα και αν δεν υπάρχουν εμφανή συμπτώματα, καθιστώντας τον ιδιαίτερα επικίνδυνο όσον αφορά τη μετάδοση. Παράγοντες κινδύνου για τη μόλυνση από HPV περιλαμβάνουν:

• • Πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους.
  • Σεξουαλική δραστηριότητα χωρίς προφυλακτικό.
  • Αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα.
  • Κάπνισμα, το οποίο φαίνεται να αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης των συμπτωμάτων.

Συμπτώματα

Οι περισσότεροι ασθενείς που εμφανίζουν κονδυλώματα συχνά τα παρερμηνεύουν ως απλά «σπυράκια» στην περιγεννητική περιοχή. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για επίπεδες ή εξογκωμένες βλατίδες, οι οποίες μπορεί να αυξηθούν σε μέγεθος και να αποκτήσουν χαρακτηριστική ανώμαλη υφή, παρόμοια με αυτή του κουνουπιδιού. Το χρώμα τους ποικίλλει από ροζ ή καφέ μέχρι το χρώμα του δέρματος. Τα κονδυλώματα είναι συνήθως ασυμπτωματικά, γεγονός που καθιστά δύσκολη την αναγνώρισή τους και αυξάνει τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού.

• • Εντόπιση στους άνδρες

Τα κονδυλώματα στους άνδρες μπορεί να εμφανιστούν στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, όπως στο πέος, το όσχεο και τον πρωκτό. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορούν να εμφανιστούν και στο στόμιο της ουρήθρας, γεγονός που μπορεί να απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση μέσω ουρηθρικής εξέτασης. Επιπλέον, τα κονδυλώματα μπορούν να εντοπιστούν και στο ορθό, ιδιαίτερα σε άνδρες που έχουν πρωκτική επαφή.

• • Εντόπιση στις γυναίκες

Στις γυναίκες, τα κονδυλώματα εμφανίζονται κυρίως στον κόλπο, στα μεγάλα και μικρά χείλη, στον κόλπο, τον τράχηλο της μήτρας και στον πρωκτό. Εάν τα κονδυλώματα βρίσκονται στον τράχηλο ή μέσα στον κόλπο, ενδέχεται να είναι δύσκολο να εντοπιστούν χωρίς γυναικολογική εξέταση. Όπως και περίπτωση των ανδρών, η ορθική ή στοματική εντόπιση είναι επίσης δυνατή, αν και ασυνήθης.

Διάγνωση

Η διάγνωση των κονδυλωμάτων γίνεται κυρίως μέσω κλινικής εξέτασης. Ωστόσο, λόγω της ποικιλίας στην εμφάνιση των κονδυλωμάτων μπορεί να χρειαστούν περαιτέρω εξετάσεις για την επιβεβαίωση της μόλυνσης από HPV.

• • Διάγνωση στους άνδρες

Η διάγνωση στους άνδρες συνήθως γίνεται μέσω κλινικής εξέτασης από δερματολόγο-αφροδισιολόγο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να απαιτηθεί βιοψία, ιδιαίτερα αν υπάρχει υποψία για προκαρκινικές βλάβες ή άλλες επιπλοκές. Επί εντόπισης κοντά στο στόμιο της ουρήθρας, συστήνεται και ουρολογική εκτίμηση και αντίστοιχα γαστρεντερολογική εκτίμηση όταν υπάρχει εντόπιση στον δακτύλιο του πρωκτού.

Η διάγνωση στους άνδρες πραγματοποιείται συνήθως μέσω κλινικής εξέτασης από δερματολόγο-αφροδισιολόγο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενδέχεται να χρειαστεί βιοψία, ειδικά όταν υπάρχει υποψία για προκαρκινικές αλλοιώσεις ή άλλες επιπλοκές. Εάν τα κονδυλώματα εντοπίζονται κοντά στο στόμιο της ουρήθρας, συνιστάται ουρολογική εκτίμηση, ενώ σε περιπτώσεις εμφάνισης κονδυλωμάτων στον δακτύλιο του πρωκτού, απαιτείται αξιολόγηση από γαστρεντερολόγο για περαιτέρω διερεύνηση.

• • Διάγνωση στις γυναίκες

Η διάγνωση στις γυναίκες απαιτεί πρωτίστως δερματολογική εξέταση. Παράλληλα, είναι απαραίτητη η γυναικολογική εκτίμηση, όχι μόνο για να αποκλειστεί η παρουσία κονδυλωμάτων στον κόλπο ή τον τράχηλο της μήτρας, αλλά και για την έγκαιρη ανίχνευση προκαρκινικών αλλοιώσεων στον τράχηλο μέσω τεστ Παπανικολάου. Σημαντικό είναι να τονιστεί ότι διαφορετικοί τύποι του HPV προκαλούν κονδυλώματα, ενώ άλλοι τύποι μπορεί να οδηγήσουν σε δυσπλασίες ή καρκίνο του τραχήλου. Ωστόσο, είναι πιθανό ένα άτομο να είναι φορέας περισσότερων από έναν τύπο HPV, γεγονός που καθιστά τον τακτικό γυναικολογικό έλεγχο απαραίτητο. Επιπλέον, όπως και στους άνδρες, εάν οι βλάβες εντοπίζονται στον πρωκτό, συνιστάται και αξιολόγηση από γαστρεντερολόγο για περαιτέρω έλεγχο.

Κονδυλώματα – θεραπεία

Η αντιμετώπιση των κονδυλωμάτων εξαρτάται από τη σοβαρότητα, την έκταση και την τοποθεσία τους. Υπάρχουν διάφορες θεραπευτικές μέθοδοι, οι οποίες περιλαμβάνουν:

• • Τοπικές αλοιφές και κρέμες: Αυτές οι θεραπείες περιέχουν δραστικές ουσίες που είτε αναστέλλουν την ανάπτυξη των κονδυλωμάτων, όπως η ποδοφυλλοτοξίνη και οι σινεκατεχίνες, είτε ενισχύουν την ανοσολογική απόκριση του οργανισμού, όπως η ιμικουιμόδη. Η βελτίωση μπορεί να απαιτήσει αρκετές εβδομάδες χρήσης.
  • Κρυοθεραπεία: Αυτή η μέθοδος περιλαμβάνει την καταστροφή των κονδυλωμάτων με τη χρήση υγρού αζώτου, το οποίο προκαλεί τοπικά ψύξη των κυττάρων.
  • Διαθερμοπηξία: Κατά τη διαδικασία αυτή, τα κονδυλώματα καυτηριάζονται με τη χρήση ηλεκτρικού ρεύματος, οδηγώντας σε άμεση απομάκρυνση της βλάβης.
  • Χειρουργική αφαίρεση: Σε περιπτώσεις όπου τα κονδυλώματα είναι μεγάλα ή ανθεκτικά σε άλλες θεραπείες, μπορεί να απαιτείται η χειρουργική τους αφαίρεση.
  • Laser θεραπεία: Η χρήση λέιζερ για την καταστροφή των κονδυλωμάτων εφαρμόζεται κυρίως σε περιπτώσεις που οι άλλες μέθοδοι δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Αν και οι θεραπείες αυτές είναι αποτελεσματικές στην απομάκρυνση των κονδυλωμάτων, δεν εξαλείφουν τον ιό HPV από τον οργανισμό, γεγονός που σημαίνει ότι υπάρχει πάντα η πιθανότητα υποτροπής.

Κονδυλώματα – Πρόληψη

Η πρόληψη είναι το πιο σημαντικό βήμα για τη μείωση της εξάπλωσης των κονδυλωμάτων και άλλων λοιμώξεων που προκαλούνται από τον ιό HPV. Η χρήση προφυλακτικού κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής είναι απαραίτητη, καθώς μειώνει σημαντικά την πιθανότητα μετάδοσης του ιού. Ωστόσο, τα προφυλακτικά δεν προσφέρουν απόλυτη προστασία, καθώς ο HPV μπορεί να μεταδοθεί και μέσω επαφής με δέρμα που δεν καλύπτεται από αυτά.

Η πιο αποτελεσματική μέθοδος πρόληψης, ιδιαίτερα για τα γεννητικά κονδυλώματα και τους τύπους HPV που σχετίζονται με καρκίνο, είναι ο εμβολιασμός κατά του HPV. Τα εμβόλια HPV έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματικά στη μείωση των μολύνσεων από τον ιό και προσφέρουν προστασία έναντι των πιο επικίνδυνων τύπων του HPV.

Το εμβόλιο κατά του HPV

Το εμβόλιο κατά του HPV, γνωστό ως Gardasil 9, προσφέρει προστασία έναντι των τύπων του ιού που ευθύνονται για το 90% των γεννητικών κονδυλωμάτων (τύποι 6 και 11), καθώς και από τους τύπους που συνδέονται με την ανάπτυξη καρκίνων, όπως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, του πρωκτού και του στοματοφάρυγγα (τύποι 16, 18, 31, 33, 45, 52 και 58).

Στο παρελθόν υπήρχαν δύο άλλα εμβόλια: το Gardasil, που προστάτευε από τους τύπους 6, 11, 16 και 18, και το Cervarix, το οποίο προσέφερε προστασία μόνο από τους τύπους 16 και 18, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την πλειοψηφία των καρκίνων που συνδέονται με τον HPV. Σήμερα, το Gardasil 9 είναι το εμβόλιο που χρησιμοποιείται ευρέως στη χώρα μας, προσφέροντας εκτεταμένη προστασία έναντι των πιο επικίνδυνων τύπων του ιού.

 Ποιοι πρέπει να εμβολιαστούν;

Ο εμβολιασμός θεωρείται πιο αποτελεσματικός όταν γίνεται πριν την έναρξη της σεξουαλικής ζωής. Συστήνεται και είναι δωρεάν για:

• • • αγόρια και κορίτσια 9-18 ετών
    • ομάδες υψηλού κινδύνου ενήλικων γυναικών και ανδρών 18-45 ετών (άτομα με πρωτοπαθή ή δευτεροπαθή ανοσοκαταστολή όπως ανεπάρκειες Β- και Τ- κυττάρων, λοίμωξη HIV, κακοήθη νεοπλάσματα, μεταμόσχευση, με αυτοάνοσα νοσήματα, άτομα υπό ανοσοκατασταλτική αγωγής και άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες).

Οφέλη του εμβολίου HPV

• • • Προστασία από καρκίνο: Το εμβόλιο HPV έχει αποδειχθεί ότι μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, του πρωκτού και άλλων καρκίνων που προκαλούνται από τον ιό.
    • Πρόληψη κονδυλωμάτων: Οι τύποι 6 και 11, οι οποίοι προκαλούν το μεγαλύτερο ποσοστό γεννητικών κονδυλωμάτων, καλύπτονται πλήρως από τα εμβόλια, γεγονός που σημαίνει ότι οι εμβολιασμένοι έχουν εξαιρετικά μειωμένες πιθανότητες εμφάνισης κονδυλωμάτων.
    • Μείωση εξάπλωσης του ιού: Όσο περισσότεροι άνθρωποι εμβολιάζονται, τόσο περισσότερο μειώνεται η εξάπλωση του HPV στην κοινότητα, προσφέροντας προστασία και σε άτομα που δεν έχουν εμβολιαστεί μέσω της λεγόμενης ανοσίας αγέλης.

Συχνές Ερωτήσεις

Μπορούν τα κονδυλώματα να προκαλέσουν καρκίνο;

Οι τύποι HPV που προκαλούν κονδυλώματα (6 και 11) δεν συνδέονται με τον καρκίνο. Ωστόσο, άλλοι τύποι HPV, όπως οι 16 και 18, μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, του πρωκτού ή του στοματοφάρυγγα.

Μπορούν να εμφανιστούν κονδυλώματα σε άτομα που δεν είναι σεξουαλικά ενεργά;

Αν και η κύρια οδός μετάδοσης είναι η σεξουαλική επαφή, σπάνια, η μόλυνση μπορεί να συμβεί μέσω άλλων τρόπων, όπως η μετάδοση από τη μητέρα στο παιδί κατά τη γέννα.

Μπορούν τα κονδυλώματα να εξαφανιστούν από μόνα τους;

Σε κάποιες περιπτώσεις, τα κονδυλώματα μπορεί να υποχωρήσουν χωρίς θεραπεία, ειδικά αν το ανοσοποιητικό σύστημα καταφέρει να καταστείλει τον ιό. Ωστόσο, είναι προτιμότερο να αντιμετωπιστούν για να αποφευχθεί η μετάδοση.

Πόσο γρήγορα εμφανίζονται τα κονδυλώματα μετά τη μόλυνση από HPV;

Τα κονδυλώματα μπορεί να εμφανιστούν από μερικές εβδομάδες έως και αρκετούς μήνες μετά τη μόλυνση από τον ιό HPV. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ιός μπορεί να παραμείνει ανενεργός για χρόνια πριν εκδηλωθούν συμπτώματα.

Μπορώ να κολλήσω HPV ακόμα κι αν χρησιμοποιώ προφυλακτικό;

Αν και τα προφυλακτικά μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο μετάδοσης του HPV, δεν παρέχουν πλήρη προστασία, καθώς ο ιός μπορεί να μεταδοθεί μέσω της επαφής με δέρμα που δεν καλύπτεται από το προφυλακτικό.

Πρέπει να ενημερώσω τους σεξουαλικούς μου συντρόφους αν έχω κονδυλώματα;

Ναι, είναι σημαντικό να ενημερώσεις τους σεξουαλικούς σου συντρόφους των τελευταίων 6 μηνών εάν έχεις διαγνωστεί με κονδυλώματα ή μόλυνση από HPV, ώστε να μπορούν να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα προστασίας και να εξεταστούν εάν χρειάζεται.

Εάν έχω εμβολιαστεί κατά του HPV, μπορώ ακόμα να κολλήσω κονδυλώματα;

Ο εμβολιασμός κατά του HPV προσφέρει υψηλή προστασία από τους πιο συχνούς τύπους του ιού που προκαλούν κονδυλώματα και καρκίνους. Ωστόσο, δεν καλύπτει όλους τους τύπους HPV, οπότε η μετάδοση είναι ακόμα πιθανή, αν και λιγότερο συχνή.

Υπάρχει θεραπεία για τα κονδυλώματα;

Δεν υπάρχει θεραπεία που να εξαλείφει τον ιό HPV από το σώμα. Ωστόσο, υπάρχουν θεραπείες για τα κονδυλώματα όπως προαναφέρθηκε. Ο εμβολιασμός είναι το καλύτερο προληπτικό μέτρο.

Μπορώ να ξανά κολλήσω κονδυλώματα αφού θεραπευτώ;

Η απάντηση είναι ναι! Κατ’ αρχήν, το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να μην μπορέσει ποτέ να εξαλείψει πλήρως τον ιό από το σώμα. Επίσης, είναι πιθανό να μολυνθείς από άλλο τύπο του HPV, ακόμα κι αν έχεις θεραπευτεί από τα κονδυλώματα που προκάλεσε ένας συγκεκριμένος τύπος.

Είναι επώδυνη η αφαίρεση των κονδυλωμάτων;

Στην πλειοψηφία τους οι θεραπείες των κονδυλωμάτων δεν είναι ιδιαίτερα επώδυνες και εφαρμόζονται με τοπική αναισθησία. Ωστόσο μπορεί να υπάρξει κάποια ενόχληση κατά τη διάρκεια ή μετά τη θεραπεία.

Υπάρχει πιθανότητα υποτροπής των κονδυλωμάτων μετά τη θεραπεία;

Ναι, τα κονδυλώματα μπορεί να επανεμφανιστούν ακόμα και μετά από επιτυχημένη θεραπεία, καθώς ο HPV μπορεί να παραμείνει στο σώμα. Η τακτική παρακολούθηση από τον γιατρό σου είναι σημαντική για την έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση τυχόν υποτροπών.

Μπορώ να δω αν έχω κονδυλώματα με το τεστ Παπανικολάου;

Όχι! Το τεστ Παπ δείχνει αν υπάρχει λοίμωξη από HPV στον τράχηλο της μήτρας και αν υπάρχουν δυσπλασίες ή καρκίνο τραχήλου της μήτρας (παθήσεις που προκαλούνται από τύπους HPV διαφορετικούς από τους τύπους 6 και 11 που προκαλούν κονδυλώματα). Κατά τη γυναικολογική εξέταση όμως, ο γυναικολόγος σου θα μπορέσει να δει εάν ο κόλπος ή ο τράχηλος παρουσιάζει κονδυλώματα και φυσικά ο δερματολόγος σου με απλή κλινική εξέταση μπορεί να εξετάσει το αιδοίο και την λοιπή περιγεννητική περιοχή για κονδυλώματα.

Τα κονδυλώματα είναι ένα από τα συχνότερα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, με σοβαρές επιπτώσεις τόσο στην υγεία όσο και στην ψυχολογία των ασθενών. Η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή αντιμετώπιση είναι απαραίτητες για την αποφυγή επιπλοκών. Η πρόληψη, μέσω του εμβολιασμού και της ασφαλούς σεξουαλικής επαφής, είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την προστασία από τον ιό HPV και τα κονδυλώματα. Για κάθε απορία, μην διστάσετε να συμβουλευτείτε τον Δερματολόγο σας.

Δρ. Βασιλική Παπαγεωργίου, Δερματολόγος–Αφροδισιολόγος, MD, MSc

Πτυχιούχος Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Εξωτερική Συνεργάτης Νοσοκομείου “Ανδρέας Συγγρός”

Master of Science Πανεπιστημίου Στρασβούργου

Τ. Ιατρός Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων Lyon

Μετεκπαιδευθείσα στην Παθολογία και Χειρουργική Όνυχος στα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία Brugmann και Saint-Pierre Βρυξελλών

Προυσιωτίσσης 27, Αγρίνιο (έναντι γηπέδου Παναιτωλικού). Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2641307215 και 6937119603