πρόληψη Αρχεία - ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΧΡ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ - ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΟΣ

Τα επιδημιολογικά δεδομένα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων δείχνουν πως η σύφιλη παρουσιάζει αύξηση κρουσμάτων και απαιτεί την προσοχή όλων μας.

Αρκετοί είναι αυτοί που πιστεύουν πως η σύφιλη ανήκει στο παρελθόν. Στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο δεν ισχύει, καθώς άτομα με σύφιλη διαγιγνώσκονται συνεχώς. Για την ακρίβεια, έχει παρατηρηθεί αυξητική τάση των κρουσμάτων ήδη από το 2012 με αποκορύφωμα το 2019. Στην Ελλάδα από το 2020 έως το 2021 παρουσιάστηκε αύξηση μεγέθους 63,1%, γεγονός που κατατάσσει τη χώρα μας ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες με τη μεγαλύτερη αύξηση κρουσμάτων σύφιλης.

Τι είναι η Σύφιλη;

Η σύφιλη είναι μια βακτηριακή λοίμωξη που προκαλείται από το βακτήριο Treponema pallidum. Μεταδίδεται κυρίως κατά τη σεξουαλική επαφή, αλλά μπορεί επίσης να μεταδοθεί από μητέρα σε παιδί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Πιθανά σημεία εισόδου του βακτηρίου στον οργανισμό μας αποτελούν μικρές πληγές του δέρματος ή τους βλεννογόνους.

Συμπτώματα της Σύφιλης: Η «μεγάλη μίμος»

Η σύφιλη εμφανίζεται σε τρία στάδια. Στο πρώτο στάδιο, ο ασθενής εμφανίζει ένα έλκος στο σημείο όπου έχει γίνει η μόλυνση (συνήθως στα γεννητικά όργανα ή το στόμα). Αν ο ασθενής δε λάβει θεραπεία, το έλκος θα επουλωθεί και για κάποιο χρονικό διάστημα, ο ασθενής θα παραμείνει ασυμπτωματικός.

Μερικές εβδομάδες μετά, στο δεύτερο στάδιο, ο ασθενής μπορεί να παρουσιάσει διάφορα συμπτώματα (εξού και το προσωνύμιο για τη σύφιλη «η μεγάλη μίμος») όπως πυρετό, κούραση, αδυναμία, λεμφαδενοπάθεια, διάχυτο εξάνθημα στον κορμό και συχνά και στις παλάμες και τα πέλματα, απώλεια μαλλιών. Στη συνέχεια, και εφόσον ο ασθενής δε λάβει θεραπεία, μπορεί να μην παρουσιάσει κανένα σύμπτωμα για πολλά χρόνια, και τότε λέμε ότι η σύφιλη είναι σε λανθάνουσα κατάσταση.

Τέλος, το τρίτο στάδιο μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές όπως προβλήματα με το νευρικό σύστημα (νευροσύφιλη) και τα εσωτερικά όργανα του σώματος. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι κάποιοι ασθενείς μπορεί να μην εμφανίζουν συμπτώματα αλλά να νοσούν και επομένως να είναι μεταδοτικοί.

Αύξηση των Κρουσμάτων: Παράγοντες και Προκλήσεις

Η αύξηση των κρουσμάτων σύφιλης μπορεί να αποδοθεί σε πολλούς παράγοντες. Ο ανεξέλεγκτος σεξουαλικός τουρισμός, η ανεπαρκής ενημέρωση και η μείωση της χρήσης προφυλακτικών αποτελούν κάποιες από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η σύφιλη μπορεί να μεταδοθεί ακόμα και σε πρώιμα στάδια χωρίς εμφανή συμπτώματα.

Πρόληψη: Η Σημασία της Προφύλαξης και της Εξέτασης

Η καλύτερη προστασία εναντίον της σύφιλης είναι η υπεύθυνη σεξουαλική συμπεριφορά και η χρήση προφυλακτικών σε κάθε τύπο σεξουαλικής επαφής (στοματική, κολπική, πρωκτική) και καθ’όλη τη διάρκεια αυτής. Σε περίπτωση εμφάνισης ύποπτων συμπτωμάτων, αποφύγετε τη σεξουαλική επαφή και συμβουλευθείτε το Δερματολόγο σας.

Η διάγνωση για τη σύφιλη γίνεται με εξέταση αίματος (που ονομάζεται ορολογικός έλεγχος). Όλα τα σεξουαλικώς ενεργά άτομα μπορούν αν εξεταστούν για σύφιλη και για άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Ιδιαίτερα αν έχετε πολλούς ερωτικούς συντρόφους ή αλλάζετε συχνά συντρόφους, δεν κάνετε χρήση προφυλακτικού στις επαφές ή είστε άνδρες που έχετε επαφές με άνδρες συντείνεται να εξετάζεστε τουλάχιστον μία φορά το χρόνο ή και πιο συχνά (π.χ. κάθε 3-6 μήνες).

Θεραπεία: Η Διαχείριση της Σύφιλης

Η σύφιλη είναι αντιμετωπίσιμη με αντιβιοτική θεραπεία, συχνά αρκεί η χορήγηση πενικιλίνης. Είναι σημαντικό να ακολουθήσουμε το ιατρικό πρωτόκολλο και να ολοκληρώσουμε τον καθορισμένο χρόνο θεραπείας για να αποφευχθεί η αντίσταση στα αντιβιοτικά. Επίσης, μετά τη θεραπεία, ο ασθενής παρακολουθείται με αιματολογικό έλεγχο ώστε να διαπιστωθεί η αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Είναι επίσης πολύ σημαντικό, να εξεταστούν από το Δερματολόγο και οι πρόσφατοι σεξουαλικοί σύντροφοι και να λάβουν θεραπεία.

Η μόλυνση από σύφιλη δεν αφήνει μόνιμη ανοσία. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος μπορεί να ξανανοσήσει από σύφιλη, ακόμα και αν είχε θεραπευτεί παλαιότερα.

Για κάθε απορία, μην διστάσετε να συμβουλευτείτε τον Δερματολόγο σας.

Δρ. Βασιλική Παπαγεωργίου, Δερματολόγος –Αφροδισιολόγος, MD, MSc
Πτυχιούχος Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Master of Science Πανεπιστημίου Στρασβούργου
Τ. Ιατρός Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων Lyon
Μετεκπαιδευθείσα στην Παθολογία και Χειρουργική Όνυχος στα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία Brugmann και Saint-Pierre Βρυξελλών
Προυσιωτίσσης 27, έναντι γηπέδου Παναιτωλικού
Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2641307215 και 6937119603

Στην Ελλάδα έχουμε ηλιοφάνεια περισσότερες από 300 ημέρες το χρόνο. Γι’ αυτό, ο Μάιος, ο μήνας που αρχίζουμε να εκθέτουμε το δέρμα μας περισσότερο στον ήλιο, καθιερώθηκε ως μήνας πρόληψης του καρκίνου του δέρματος. Το μελάνωμα αποτελεί την πιο επικίνδυνη κακοήθεια του δέρματος ενώ τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αυξητική τάση των κρουσμάτων στη χώρα μας, με τις νέες διαγνώσεις να ανέρχονται στις 400-500 ετησίως. Κατά συνέπεια, αποτελεί τον 6ο συχνότερο τύπο καρκίνου στους άνδρες και τον 7ο συχνότερο στις γυναίκες.

Τι είναι ο σπίλος/η ελιά και τι το μελάνωμα;

Οι σπίλοι, οι κοινώς επονομαζόμενες «ελιές» είναι καλοήθεις όγκοι που δημιουργούνται από συναθροίσεις κυττάρων, τα σπιλοκύτταρα. Ονομάζονται συγγενείς σπίλοι όταν είναι εμφανείς κατά τη γέννηση και επίκτητοι όταν εμφανίζονται αργότερα. Το μελάνωμα είναι μία κακοήθης βλάβη του δέρματος που προέρχεται από τα μελανοκύτταρα. Μπορεί να εμφανιστεί ως μία περίεργη ελιά ή να δημιουργηθεί πάνω σε έναν προϋπάρχοντα σπίλο.

Τι περιλαμβάνει η εξέταση σπίλων και κάθε πότε πρέπει να γίνεται;

Η εξέταση σπίλων γίνεται από Δερματολόγο, ο οποίος είναι ο ειδικός ιατρός για τις παθήσεις του δέρματος. Γίνεται με κλινική επισκόπηση και συνδυάζεται με την χρήση δερματοσκοπίου, ένα ειδικό μεγενθυντικό φακό με πολωμένο και μη πολωμένο φως που αυξάνει την ευκρίνεια της εξέτασης. Η εξέταση συστήνεται να γίνεται κάθε χρόνο, εφόσον δε συντρέχει άλλος λόγος και προτιμάται να μην γίνεται σε μαυρισμένο δέρμα. Ασθενείς με ιστορικό μελανώματος, πολλούς σπίλους ή άτυπους σπίλους έχουν ένδειξη για ψηφιακή χαρτογράφηση σπίλων, δηλαδή φωτογραφική απεικόνιση και καταγραφή των σπίλων.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για το μελάνωμα;

Το ιστορικό ηλιακών εγκαυμάτων στην παιδική και εφηβική ηλικία, ο αυξημένος αριθμός σπίλων (>50), η ύπαρξη πολλών δυσπλαστικών σπίλων, ένας ανοιχτόχρωμος φωτότυπος δέρματος (δηλαδή ανοιχτόχρωμο δέρμα, ξανθά ή κόκκινα μαλλιά και ανοιχτόχρωμα μάτια), το ατομικό ή/και οικογενειακό ιστορικό μελανώματος (δηλαδή πρώτου βαθμού συγγενής να έχει διαγνωστεί με μελάνωμα) αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος.

Τι ρόλο παίζουν το φύλο και η ηλικία στη διάγνωση του μελανώματος;

Το μελάνωμα είναι εξαιρετικά σπάνιο στην παιδική ηλικία. Στην ενήλικο ζωή, μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Επίσης, εντοπίζεται συχνότερα στη ράχη στους άνδρες και στα κάτω άκρα στις γυναίκες.

Πότε πρέπει να ανησυχήσουμε για κάποιον σπίλο;

Οποιαδήποτε ελιά με ασυμμετρία ή μεταβολή στο σχήμα, το χρώμα και το μέγεθος θα πρέπει να μας ανησυχήσει. Πιο αναλυτικά, για την παρακολούθηση των σπίλων ισχύει ο κανόνας ABCDE. Έτσι, θυμόμαστε ότι οποιαδήποτε Ασυμμετρία (Αsymmetry), ασαφες όριο (Border), αλλαγή ή εμφάνιση πολλαπλών χρωμάτων (Color), μέγεθος μεγαλύτερο των 5mm (Diameter) και οποιαδήποτε βλάβη που μεταβάλλει κάποιο χαρακτηριστικό της (Evolution), θα πρέπει να τη δείχνουμε στο Δερματολόγο μας. Το ίδιο ισχύει και για κάθε βλάβη που θεωρούμε ότι είναι καινούργια.

Έχω ακούσει ότι δεν κάνει να αφαιρούμε/πειράζουμε τις ελιές γιατί μπορεί να κάνουμε κακό!Ισχύει;

Πρόκειται για έναν «αστικό μύθο»! Κάθε βλάβη στο δέρμα μπορεί θεωρητικά να αφαιρεθεί. Ασφαλώς, κάθε σπίλος που αφαιρείται, είτε για αισθητικούς είτε για ιατρικούς λόγους, θα πρέπει να εξετάζεται ιστολογικά ώστε να επιβεβαιωθεί η φύση της βλάβης (αν δηλαδή πρόκειται για σπίλο ή για μελάνωμα). Επομένως, η αφαίρεση καθαυτή δεν επηρεάζει τη διάγνωση. Τουναντίον, μας βοηθά να διαπιστώσουμε για το αν πρόκειται για καλοήθη (σπίλο) ή κακοήθη (μελάνωμα) βλάβη και να αποφασιστεί αν χρειάζεται επιπλέον θεραπεία.

Ποια είναι η θεραπεία για το μελάνωμα;

Ανάλογα με το στάδιο, προτείνεται και η ανάλογη θεραπεία. Έτσι, σε ένα πολύ αρχικό στάδιο, θεραπεία είναι μόνον χειρουργική, με αφαίρεση της ύποπτης βλάβης και αφαίρεση του περιβάλλοντα ιστού (ευρεία εκτομή). Σε ποιο προχωρημένα στάδια προτείνεται ο συνδυασμός χειρουργικής θεραπείας με ανοσοθεραπεία.

Τι μέτρα πρόληψης προτείνονται για το μελάνωμα;

Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο και χρησιμοποιούμε αντιηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας το καλοκαίρι και το χειμώνα. Φοράμε καπέλο και προστατευτικό ρουχισμό και προσέχουμε ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά! Δίνουμε έμφαση στην αυτοεξέταση και δεν αμελούμε την επίσκεψη στο δερματολόγο μία φορά το χρόνο. Θυμόμαστε πάντα ότι η έγκαιρη διάγνωση, σώζει ζωές!

Σύφιλη: Κατανόηση, Πρόληψη και Θεραπεία