Η δερματολόγος στο Αγρίνιο, Βασιλική Παπαγεωργίου εξηγεί πώς να αναγνωρίσετε και να αντιμετωπίσετε σωστά τα τσιμπήματα εντόμων
Καλοκαίρι σημαίνει ήλιος, θάλασσα και ατελείωτες ώρες στη φύση — από απογευματινές βόλτες στην εξοχή μέχρι χαλαρές στιγμές στον κήπο ή την παραλία. Μαζί με αυτές τις απολαύσεις, όμως, κάνουν την εμφάνισή τους και τα τσιμπήματα εντόμων, που μπορεί να προκαλέσουν από μια ήπια ενόχληση έως και σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις. Η κατανόηση των πιο συχνών τσιμπημάτων, των συμπτωμάτων που προκαλούν και των μέτρων πρόληψης είναι απαραίτητη για να απολαύσετε το καλοκαίρι με ασφάλεια. Αν έχετε αναρωτηθεί ποτέ ποιο έντομο ευθύνεται για τον ερεθισμό στο δέρμα σας, αυτός ο οδηγός θα σας δώσει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τα τσιμπήματα εντόμων.
Τσίμπημα από κουνούπι
Τα κουνούπια είναι ίσως τα πιο γνωστά αιμομυζητικά έντομα. Εμφανίζονται κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες και ευδοκιμούν σε περιοχές με υγρασία και στάσιμα νερά, όπου και γεννούν τα αυγά τους. Από τα εκατοντάδες είδη κουνουπιών που υπάρχουν παγκοσμίως, ορισμένα είναι ικανά να μεταδώσουν σοβαρά λοιμώδη νοσήματα, όπως είναι ο ιός του Δυτικού Νείλου, η ελονοσία και ο δάγκειος πυρετός. Αν και τέτοιες μεταδόσεις είναι εξαιρετικά σπάνιες στη χώρα μας, η ενημέρωση και η πρόληψη παραμένουν σημαντικές, ειδικά σε περιοχές με αυξημένο πληθυσμό κουνουπιών.
Συμπτώματα
Το τσίμπημα κουνουπιού εκδηλώνεται συνήθως με:
- Μικρά, στρογγυλά εξανθήματα που υποχωρούν μέσα σε λίγες ώρες έως μερικές ημέρες.
- Τοπική ερυθρότητα και οίδημα
- Έντονο κνησμό (φαγούρα)
Θεραπεία
Η αντιμετώπιση είναι κυρίως συμπωματική:
- Τοπική εφαρμογή αντιισταμινικών ή κορτικοστεροειδών κρεμών για την ανακούφιση από τον κνησμό
- Ψυχρά επιθέματα για τη μείωση του οιδήματος
- Σε πιο έντονες αντιδράσεις, μπορεί να απαιτηθεί χορήγηση από του στόματος αντιισταμινικού
Τσίμπημα από μέλισσα ή σφήκα
Οι μέλισσες και οι σφήκες ανήκουν στην τάξη των υμενοπτέρων και είναι γνωστές για το επώδυνο τσίμπημά τους, το οποίο οφείλεται στην έγχυση δηλητηρίου μέσω του κεντριού. Αν και πρόκειται για διαφορετικά είδη, και οι δύο μπορεί να τσιμπήσουν τον άνθρωπο όταν αισθανθούν απειλή. Οι μέλισσες τσιμπούν μόνο μία φορά, καθώς το κεντρί τους παραμένει στο δέρμα και το έντομο πεθαίνει αμέσως μετά. Αντιθέτως, οι σφήκες μπορούν να τσιμπήσουν πολλές φορές, αφού το κεντρί τους δεν αποσπάται.
Συμπτώματα
Το τσίμπημα από μέλισσα ή σφήκα προκαλεί συνήθως:
- Έντονο πόνο κατά την είσοδο του κεντριού
- Ερυθρότητα και πρήξιμο στο σημείο του τσιμπήματος
- Θερμότητα και κνησμό γύρω από την περιοχή
- Σε άτομα με αλλεργία μπορεί να εμφανιστούν:
- Γενικευμένο εξάνθημα
- Πρήξιμο στο πρόσωπο ή στο λαιμό
- Δύσπνοια, ταχυκαρδία ή ζάλη (αναφυλαξία)
Θεραπεία
Η αντιμετώπιση διαφέρει ανάλογα με τη σοβαρότητα:
- Προσεχτική αφαίρεση του κεντριού (σε περίπτωση μέλισσας).
- Καθαρισμός της περιοχής με σαπούνι και νερό.
- Εφαρμογή πάγου ή ψυχρού επιθέματος για μείωση του πόνου και του οιδήματος.
- Τοπική χρήση αντιισταμινικών ή κορτικοστεροειδών για ανακούφιση από τον κνησμό.
- Από του στόματος αντιισταμινικά ή παυσίπονα σε πιο έντονες αντιδράσεις.
- Σε περίπτωση αναφυλαξίας, απαιτείται άμεση ιατρική παρέμβαση και χορήγηση αδρεναλίνης.
Τσίμπημα από Ψύλλους
Οι ψύλλοι είναι μικρά, άπτερα, αιμομυζητικά έντομα που ανήκουν στην τάξη Siphonaptera. Παρασιτούν κυρίως σε ζώα, όπως οι γάτες, οι σκύλοι και τα τρωκτικά, ωστόσο μπορούν να μεταφερθούν και στον άνθρωπο, ιδιαίτερα σε κατοικίες όπου υπάρχουν κατοικίδια Το είδος Ctenocephalides felis είναι το πιο συχνό που επηρεάζει έμμεσα τον άνθρωπο, κυρίως μέσω της επαφής με κατοικίδια ζώα. Τα τσιμπήματά τους είναι ιδιαίτερα ενοχλητικά και συχνά εμφανίζονται σε ομάδες.
Συμπτώματα
- Μικρές, κόκκινες βλάβες με έντονη φαγούρα, συνήθως σε γραμμική διάταξη ή ομάδες (συχνά στους αστραγάλους, γάμπες και μηρούς)
- Οίδημα ή φλύκταινες σε περιπτώσεις έντονης αντίδρασης
- Πιθανότητα εκδοράς από το ξύσιμο, που αυξάνει τον κίνδυνο επιμόλυνσης
Θεραπεία
- Εφαρμογή τοπικών κορτικοστεροειδών ή αντιισταμινικών κρεμών για τη μείωση της φλεγμονής και του κνησμού
- Χορήγηση από του στόματος αντιισταμινικών σε εκτεταμένες ή πιο έντονες περιπτώσεις
- Χρήση αντισηπτικών ή αντιβιοτικών αλοιφών σε περιπτώσεις εκδορών ή δευτερογενούς λοίμωξης
Τσίμπημα από κοριούς
Οι κοριοί είναι μικρά, ωοειδή και πεπλατυσμένα έντομα, καφέ χρώματος, τα οποία τρέφονται με το ανθρώπινο αίμα, κυρίως κατά τη διάρκεια της νύχτας. Αν και δεν πετούν, μπορούν να μετακινηθούν εύκολα μέσω ρούχων, αποσκευών και επίπλων, γεγονός που διευκολύνει τη διασπορά τους. Συνήθως φωλιάζουν σε ρωγμές, στρώματα, κρεβάτια, καναπέδες και άλλα σημεία με υφασμάτινες επιφάνειες, καθιστώντας τον εντοπισμό τους ιδιαίτερα δύσκολο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η παρουσία τους δεν αποτελεί ένδειξη κακής υγιεινής, καθώς μπορούν να εντοπιστούν ακόμα και σε καθαρούς και προσεγμένους χώρους.
Συμπτώματα
- Τα σημεία του σώματος που παραμένουν ακάλυπτα κατά τη διάρκεια του ύπνου όπως είναι ο λαιμός, οι ώμοι, το πρόσωπο και τα χέρια, προσβάλλονται συχνότερα.
- Ερυθρές, επίπεδες ή ελαφρώς υπερυψωμένες δερματικές βλάβες, οι οποίες εμφανίζονται συνήθως σε ομάδες ή σε ευθεία γραμμή
- Έντονος κνησμός (φαγούρα), που συχνά οδηγεί σε ξύσιμο και πιθανές εκδορές του δέρματος
- Σπανίως, παρατηρούνται αλλεργικές αντιδράσεις ή δευτερογενείς λοιμώξεις από το ξύσιμο
Θεραπεία
- Εφαρμογή τοπικών κορτικοστεροειδών ή αντιισταμινικών σκευασμάτων για την ανακούφιση από τον κνησμό και τη μείωση της φλεγμονής
- Χορήγηση από του στόματος αντιισταμινικών σε περιπτώσεις εκτεταμένων ή έντονων αντιδράσεων
- Χρήση αντισηπτικών διαλυμάτων ή αλοιφών για την πρόληψη δευτερογενούς λοίμωξης, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν εκδορές από έντονο ξύσιμο
Τσίμπημα από τσιμπούρια (κρότωνες)
Τα τσιμπούρια είναι αραχνοειδή — και όχι έντομα — που ανήκουν στην οικογένεια Ixodidae. Ζουν κυρίως σε περιοχές με πλούσια βλάστηση, ψηλά χόρτα και παρουσία ζώων, όπου περιμένουν να προσκολληθούν σε κάποιον ξενιστή, είτε ζώο είτε άνθρωπο, για να τραφούν με αίμα. Ορισμένα είδη τσιμπουριών είναι φορείς σημαντικών μικροβιακών νοσημάτων, όπως η νόσος του Lyme και ο κροτωνογενής πυρετός, γεγονός που καθιστά την πρόληψη και έγκαιρη απομάκρυνσή τους ιδιαίτερα σημαντική. Η δραστηριότητά τους κορυφώνεται κατά τους θερμούς μήνες, ιδίως σε εξοχικές, δασώδεις και αγροτικές περιοχές.
Συμπτώματα
- Το τσιμπούρι παραμένει συνήθως προσκολλημένο στο δέρμα για αρκετές ώρες ή και ημέρες, εφόσον δεν αφαιρεθεί
- Τοπικό ερύθημα, οίδημα και ήπιος πόνος στο σημείο πρόσφυσης
- Ενδεχόμενη εμφάνιση δακτυλιοειδούς εξανθήματος (τύπου στόχου) – σε περίπτωση λοίμωξης από Borrelia burgdorferi (νόσο Lyme)
- Σε περιπτώσεις καθυστερημένης αφαίρεσης ή λοίμωξης, μπορεί να εμφανιστούν συστηματικά συμπτώματα, όπως πυρετός, μυαλγίες, πονοκέφαλος ή διόγκωση λεμφαδένων
Θεραπεία
- Άμεση και προσεκτική αφαίρεση του τσιμπουριού από δερματολόγο με χρήση ειδικής λαβίδας. Η αφαίρεση πρέπει να γίνεται με σταθερή έλξη κοντά στο κεφάλι, χωρίς στρίψιμο ή πίεση του σώματός του, ώστε να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος διαρροής παθογόνων μικροοργανισμών στο δέρμα.
- Απολύμανση της περιοχής με αντισηπτικό διάλυμα αμέσως μετά την αφαίρεση
- Προληπτική χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής σε επιλεγμένες περιπτώσεις, ειδικά αν υπάρχει υποψία μόλυνσης με Borrelia burgdorferi — πάντοτε κατόπιν ιατρικής οδηγίας
Τσίμπημα από αράχνη
Τα περισσότερα είδη αράχνης που ζουν στην Ελλάδα είναι μη τοξικά και δεν επιτίθενται στον άνθρωπο, ενώ τα τσιμπήματα ή πιο σωστά, τα δαγκώματα, είναι σπάνια και συμβαίνουν κυρίως όταν η αράχνη νιώσει παγιδευμένη ή απειληθεί. Ωστόσο, ορισμένα είδη όπως είναι η μαύρη χήρα (Latrodectus tredecimguttatus), που απαντάται στις χώρες της Μεσογείου — συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας — είναι νευροτοξικά και ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρότερα συμπτώματα, ειδικά σε παιδιά, ηλικιωμένους ή άτομα με ευαισθησία.
Συμπτώματα
- Τοπικός πόνος, ερύθημα και ήπιο οίδημα στο σημείο του δαγκώματος το οποίο μπορεί να εξελιχθεί σε τοπική νέκρωση του ιστού.
- Σε ορισμένα είδη, είναι δυνατόν να διακρίνονται δύο μικρές οπές στο δέρμα — χαρακτηριστικό σημείο του δαγκώματος
- Κνησμός, αίσθημα καύσου ή παροδικό μούδιασμα στην περιοχή
- Σε σπάνιες περιπτώσεις, κυρίως μετά από δάγκωμα τοξικών ειδών (π.χ. μαύρη χήρα), μπορεί να εμφανιστούν μυϊκές κράμπες, ναυτία, πυρετός ή διόγκωση λεμφαδένων
Θεραπεία
- Προσεκτικός καθαρισμός της περιοχής με σαπούνι και νερό για την αποφυγή επιμόλυνσης
- Εφαρμογή ψυχρών επιθεμάτων για μείωση του τοπικού πόνου, της φλεγμονής και του οιδήματος
- Τοπική χρήση αντιισταμινικών ή αναλγητικών σκευασμάτων για ανακούφιση από τον κνησμό και το αίσθημα καύσου
- Χορήγηση από του στόματος παυσίπονων ή αντιισταμινικών, σε περιπτώσεις έντονης φαγούρας ή ενόχλησης
- Άμεση ιατρική εκτίμηση σε περίπτωση εμφάνισης συστηματικών συμπτωμάτων (π.χ. μυϊκές κράμπες, πυρετός, ναυτία) ή εφόσον υπάρχει υποψία δαγκώματος από τοξικό είδος όπως η μαύρη χήρα
Τσίμπημα από μυρμήγκια
Τα μυρμήγκια ανήκουν στην οικογένεια Formicidae και είναι έντομα με κοινωνική οργάνωση που σχηματίζουν αποικίες. Αν και τα περισσότερα είδη μυρμηγκιών δεν αποτελούν απειλή για τον άνθρωπο, κάποια, όπως τα κόκκινα μυρμήγκια (fire ants), μπορούν να προκαλέσουν επώδυνα τσιμπήματα με το στέλεχος (κεντρί) τους, εγχέοντας δηλητήριο που προκαλεί τοπική φλεγμονή. Στην Ελλάδα, τα τσιμπήματα από μυρμήγκια είναι συνήθως ήπια, αλλά σε ορισμένα άτομα μπορεί να εμφανιστεί αλλεργική αντίδραση.
Συμπτώματα
- Τοπική ερυθρότητα, οίδημα και πόνος στο σημείο του τσιμπήματος
- Πιθανή εμφάνιση φυσαλίδων ή φλυκταινών, ιδιαίτερα σε περίπτωση τσιμπήματος από πιο επιθετικά είδη, όπως τα fire ants
- Φαγούρα και ήπια αίσθηση καύσου, που μπορεί να επιμείνουν για αρκετές ώρες
- Σε σπάνιες περιπτώσεις, ενδέχεται να εμφανιστεί αλλεργική αντίδραση ή ακόμη και αναφυλαξία, κυρίως μετά από επαφή με τροπικά ή μη ενδημικά είδη μυρμηγκιών
Θεραπεία
- Καθαρισμός της περιοχής με σαπούνι και νερό, ώστε να απομακρυνθούν τοξίνες και μικρόβια
- Εφαρμογή ψυχρών επιθεμάτων για τη μείωση του τοπικού οιδήματος και της φλεγμονής
- Τοπική χρήση αντιισταμινικών ή ήπιων κορτικοστεροειδών για την αντιμετώπιση του κνησμού και του ερεθισμού
- Από του στόματος αντιισταμινικά σε περιπτώσεις πιο εκτεταμένων ή έντονων αντιδράσεων
- Σε περίπτωση εμφάνισης σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης (αναφυλαξία, δύσπνοια, υπόταση), απαιτείται άμεση ιατρική παρέμβαση
Ακάρεα σκόνης
Τα ακάρεα σκόνης είναι μικροσκοπικοί οργανισμοί που ανήκουν στην οικογένεια Pyroglyphidae. Δεν πρόκειται για έντομα αλλά για αραχνοειδή που είναι αόρατα με γυμνό μάτι. Ζουν σε περιβάλλοντα με αυξημένη υγρασία και θερμότητα, όπως στρώματα, μαξιλάρια, χαλιά, υφασμάτινες επενδύσεις και κουρτίνες, όπου τρέφονται κυρίως με τα νεκρά κύτταρα της ανθρώπινης επιδερμίδας. Τα ακάρεα σκόνης δεν τσιμπούν. Στην πραγματικότητα, τα περιττώματα και τα υπολείμματά τους αποτελούν ισχυρά αλλεργιογόνα, ικανά να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις και δερματικό ερεθισμό. Τα συμπτώματα αυτά συχνά παρερμηνεύονται από τους ασθενείς ως τσιμπήματα εντόμων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένη διάγνωση ή καθυστέρηση της θεραπείας.
Συμπτώματα
- Φαγούρα ή ήπια ερυθρότητα, κυρίως σε σημεία του σώματος που έρχονται σε επαφή με υφασμάτινες επιφάνειες, όπως η πλάτη, τα χέρια και το πρόσωπο
- Εμφάνιση ήπιων εξανθημάτων ή δερματίτιδας, ιδιαίτερα σε άτομα με προδιάθεση σε αλλεργίες
- Αναπνευστικά συμπτώματα, όπως ρινίτιδα, φτέρνισμα, βήχας ή δύσπνοια, λόγω εισπνοής αλλεργιογόνων
- Επιδείνωση ατοπικής δερματίτιδας σε ασθενείς με προϋπάρχουσα ευαισθησία ή ιστορικό ατοπίας
Θεραπεία
- Τοπικά αντιισταμινικά ή ήπια κορτικοστεροειδή σε περιπτώσεις δερματικής αντίδρασης
- Σε επίμονες περιπτώσεις, ενδέχεται να χρειαστεί συστηματική αντιμετώπιση αλλεργίας με αντιισταμινικά ή ανοσοθεραπεία
- Αντιμετώπιση δευτερογενούς επιμόλυνσης αν παρουσιαστούν τραύματα από ξύσιμο
Μέτρα πρόληψης για τα τσιμπήματα εντόμων και παρασίτων
Για τη μείωση της πιθανότητας τσιμπημάτων και δερματικών ερεθισμών από έντομα, αραχνοειδή ή παρασιτικούς οργανισμούς, συνιστώνται τα παρακάτω προληπτικά μέτρα:
- Χρησιμοποιείτε εντομοαπωθητικά προϊόντα στο ακάλυπτο δέρμα και στα ρούχα, ιδιαίτερα όταν κυκλοφορείτε σε εξωτερικούς χώρους με βλάστηση ή υγρασία.
- Φοράτε ανοιχτόχρωμα και μακριά ρούχα, που καλύπτουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επιφάνεια του σώματος.
- Αποφύγετε να περπατάτε ξυπόλυτοι, ιδιαίτερα σε περιοχές με έντονη βλάστηση.
- Ελέγχετε πάντα ρούχα, παπούτσια και τσάντες που έχουν μείνει εκτεθειμένα σε εξωτερικούς χώρους.
- Φοράτε γάντια και κλειστά ρούχα όταν εργάζεστε σε αποθήκες, υπόγεια ή κήπους.
- Απομακρύνετε στάσιμα νερά από αυλές, πιατάκια γλαστρών και μπαλκόνια για να αποτρέψετε την αναπαραγωγή κουνουπιών.
- Τοποθετήστε σίτες σε πόρτες και παράθυρα.
- Σφραγίζετε ρωγμές και ανοίγματα σε κουφώματα, τοίχους και σωληνώσεις.
- Καλύπτετε τρόφιμα, γλυκά και ζαχαρούχα ροφήματα όταν βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους, καθώς προσελκύουν μέλισσες και σφήκες
- Καθαρίζετε και ελέγχετε τακτικά στρώματα, υφάσματα και χαλιά, ιδιαίτερα σε χώρους όπου κινούνται κατοικίδια.
- Πλένετε κλινοσκεπάσματα, μαξιλάρια και ρούχα σε υψηλές θερμοκρασίες (>60°C).
- Φροντίζετε για την τακτική αποπαρασίτωση των κατοικιδίων σας και τον έλεγχό τους μετά από βόλτες στη φύση.
- Αποφεύγετε την αγορά μεταχειρισμένων επίπλων χωρίς σχολαστική επιθεώρηση.
- Για άτομα με γνωστό ιστορικό σοβαρής αλλεργίας σε τσιμπήματα, είναι απαραίτητη η συνεχής μεταφορά αυτοενιέσιμης αδρεναλίνης και η ενημέρωση των οικείων.
Γνωρίστε την δερματολόγο-Αφροδισιολόγο στο Αγρίνιο, Βασιλική Παπαγεωργίου
Η Βασιλική Παπαγεωργίου, Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος στο Αγρίνιο, γεννήθηκε και μεγάλωσε στην πόλη. Είναι κάτοχος δύο τίτλων ειδικότητας, στη Γενική Ιατρική και στη Δερματολογία-Αφροδισιολογία, ενώ βάσει νομοθεσίας ασκεί αποκλειστικά τη δεύτερη. Έχει εκπαιδευτεί σε κορυφαία πανεπιστημιακά νοσοκομεία της Γαλλίας, του Βελγίου και της Ελλάδας, αποκτώντας πολύτιμη εμπειρία σε όλο το φάσμα της δερματολογίας: κλινική, αισθητική και παιδοδερματολογία, δερματοσκόπηση, δερματοχειρουργική, παθολογία και χειρουργική ονύχων, καθώς και στη χρήση προηγμένων τεχνολογιών αποτρίχωσης laser.
Η πλούσια ερευνητική της δραστηριότητα, οι διεθνείς δημοσιεύσεις και η συμμετοχή της σε πολυάριθμα επιστημονικά συνέδρια στην Ελλάδα και την Ευρώπη, επιβεβαιώνουν την υψηλή επιστημονική της κατάρτιση, την οποία συνδυάζει με πολυετή εμπειρία στις ενέσιμες και αισθητικές θεραπείες. Στο σύγχρονο και πλήρως εξοπλισμένο ιατρείο της στο Αγρίνιο, παρέχει ολοκληρωμένες και εξατομικευμένες θεραπείες για ενήλικες και παιδιά, με προτεραιότητα τη φροντίδα, την αξιοπιστία και την υγεία του δέρματος.
Μην αγνοείτε τα σημάδια από τα τσιμπήματα εντόμων
Μην αφήνετε τα τσιμπήματα εντόμων να χαλάσουν τις καλοκαιρινές σας στιγμές χαλάρωσης. Εάν τα συμπτώματα επιμένουν ή σας ανησυχούν, επικοινωνήστε σήμερα με το ιατρείο μας για άμεση διάγνωση και εξατομικευμένη δερματολογική φροντίδα.
Δρ. Βασιλική Παπαγεωργίου, Δερματολόγος–Αφροδισιολόγος, MD, MSc
Πτυχιούχος Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Εξωτερική Συνεργάτης Νοσοκομείου “Ανδρέας Συγγρός”
Master of Science Πανεπιστημίου Στρασβούργου
Τ. Ιατρός Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων Lyon
Μετεκπαιδευθείσα στην Παθολογία και Χειρουργική Όνυχος στα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία Brugmann και Saint-Pierre Βρυξελλών
Προυσιωτίσσης 27, Αγρίνιο (έναντι γηπέδου Παναιτωλικού). Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2641307215 και 6937119603
